Wykres pociskowy to bardzo specyficzny rodzaj wykresu i nie znajdziesz go w oknie wyboru typu wykresu. Warto go poznać, a przede wszystkim zacząć używać ze względu na jego duże możliwości wizualizacji danych. Budując dashboardy lub gdy po prostu chcemy pokazać jednocześnie kilka powiązanych wartości musimy przede wszystkim skupić się na przejrzystości i czytelności. Tu z pomocą przychodzą wykresy pociskowe.
Charakterystyka wykresów pociskowych
Wykresy pociskowe zostały opracowane przez eksperta ds. wizualizacji danych Stephena Fewa. Jest to rodzaj wykresu kolumnowego lub słupkowego, który ma przedstawić kilka warstw danych zajmując przy tym bardzo mało miejsca. Jest to kluczowe w kokpitach menadżerskich, gdzie na ograniczonej przestrzeni chcemy pokazać jak najwięcej istotnych wartości z zachowaniem dużej czytelności raportu. Wykres składa się z trzech elementów:
- Kolumny/słupka przedstawiającego wartość wykonania/poziom realizacji planu
- Punktu obrazującego wartość planu/celu
- Tła określającego przedziały realizacji planu/celu
Przykładowe dane dla wykresu pociskowego
W przykładzie przedstawię na wykresach pociskowych wyniki czterech sprzedawców. Realizację planów możemy przedstawiać na dwa sposoby – w ujęciu wartościowym lub procentowym. Przy ujęciu wartościowym trzeba zwrócić większą uwagę na osie, dlatego będę pracował na wartościach a nie procentach.
Jak wyżej pisałem potrzebujemy trzech typów wartości. Wyników sprzedawców, wartości celów jakie im postawiono oraz wartości przedziałów dla ocen realizacji celów. Przedziały mamy cztery:
- Poniżej 70% – problem, poziom który wymaga interwencji
- Od 70% do 90% – zagrożenie realizacji planu
- Od 90% do 105% – stan bliski postawionym celom
- Od 105% do 120% – realizacja znacznie powyżej oczekiwań
Wstawianie wykresu pociskowego
Krok 1 – wstawianie wykresu kolumnowego
Zaznaczamy dane z nazwami kolumn oraz wierszy. Następnie przechodzimy do karty Wstawianie i klikamy Polecane wykresy. Przechodzimy na kartę wszystkie wykresy i wybieramy grupę wykresów Kolumnowy, a następnie skumulowany kolumnowy. Pierwszy prezentowany wykres sumuje dla poszczególnych miar wyniki sprzedawców, więc wybieramy drugi, gdzie dla każdego sprzedawcy mamy kolumnę wartości.
Krok 2 – zmiana typu wykresu na wykres kombi
Nasz wykres musimy zmodyfikować, aby osobno prezentował przedziały od wartości planu i wykonania. Dlatego po zaznaczenie wykresu przechodzimy na kartę Projekt wykresu i klikamy Zmień typ wykresu. Następnie przechodzimy do grupy Kombi. To najważniejszy element przygotowania wykresu pociskowego. Pierwsze co zmieniamy to zaznaczamy, aby pokazać na osi pomocniczej wartość planu i wykonania. Następnie ustawiamy typy wykresów. Dla wyniku wybieramy kolumnowy grupowany, aby pokazać go jako odrębną kolumnę. Dla planu potrzebujemy wykresu liniowego, a dla wartości przedziałów ustawiamy skumulowany kolumnowy.
Uważna osoba dostrzeże tu dwa problemy. Po pierwsze kolumna Wynik zasłania nam przedziały. Po drugie oś pomocnicza ma inną skalę niż oś główna i o tym więcej w kolejnym kroku.
Krok 3 – usunięcie osi pomocniczej
W wykresie pociskowym, gdzie prezentujemy nałożone wartości tego samego rodzaju niedopuszczalne jest używanie dwóch osi o różnym zakresie wartości. Jest to jeden ze sposób na manipulację danymi. Łatwo zauważyć to na przykładzie Adama, gdzie jego wynik 118 jest poniżej planu 120, a jednak słupek wszedł już na zielony zakres, który zaczynał się od 105% planu. Ujednolicenie obu osi możemy zrobić na dwa sposoby. Pierwszy to wejść w ustawienia osi i dla obu ustawić te same wartości minimum i maksimum. Drugie o wiele lepsze to zaznaczenie osi pomocniczej i jej usunięcie. Usunąć możemy używając przycisku Delete, klikając prawym i wybierając opcję usuń lub odznaczając pionową oś pomocniczą na liście elementów wykresu.
To proste i sprytne działanie daje dwie korzyści. Po pierwsze nie musimy ręcznie ustawiać zakresów osi i edytować ich, gdy nowe dane nie pasują do wcześniejszych ustawień. Osie zawsze się synchronizują. Po drugie nie wyświetlamy dwóch osi dublujących informacje dla czytelnika raportu. Co ważne wartości planu i wyników nadal przypisane są do osi pomocniczej, dzięki czemu wykres wykorzystuje trzy typy wykresów jednocześnie.
Krok 4 – ustawienie kolumny z wynikiem/wykonaniem planu
Nasza kolumna z wynikiem przysłania ustawione przedziały. Aby to zmienić wystarczy zmienić dla niej szerokość odstępu. Zaznaczamy serię dla wartości wyników sprzedawców i przechodzimy do formatowania serii danych. Następnie w grupie Opcje serii zwiększamy szerokość odstępu, dzięki czemu kolumna staje się węższa.
Krok 5 – Ustawienie celów na wykresie pociskowym
Wartości planów czy celów na wykresie pociskowym prezentuje się jako poziomą linię, która nie wybiega poza szerokość kolumn z zakresami. Aby ustawić takie linie musimy zaznaczyć serię danych dla planów (wykres liniowy) i przejść do jej edycji. Na początek ustawiamy w ustawieniach linii Brak linii.
Przechodzimy do Opcji znaczników i tam wybieramy znacznik wbudowany, typ linii i zwiększamy jego rozmiar. Wyłączamy też obramowanie znacznika.
Krok 6 – ustawienie kolorów i wyglądu wykresu
Pozostała już najprostsza do zrobienia rzecz, wystarczy ustawić wygląd wykresu do naszych potrzeb. Tak jak pisałem w innych wpisach warto odpowiednio zastosować kolory i odcienie, aby zmaksymalizować czytelność przedstawianych danych.
Wykres pociskowy i jego duże znaczenie
Wykres pociskowy jak widać świetnie nadaje się do prezentacji poziomu realizacji planów z jednoczesnym zaprezentowaniem poziomów oceny osiągniętych wyników. Wielu analityków lubi stosować wykres prędkościomierza do tego zadania, ale tam możemy zaprezentować wartość tylko dla jednego zestawu danych. W wykresie pociskowym możemy prezentować wyniki z różnych lat, dla różnych produktów czy osób. Warto go stosować, pomimo że wymaga od nas trochę pracy w odróżnieniu od standardowych wykresów. Jednak z tym jest jak z każdą Excelową umiejętnością, gdy już coś opanujemy to wykonamy to w kilka chwil, a efekty naszej pracy będą lepsze niż innych osób.
Poniżej mozesz pobrać gotowy plik z przykładem wykresu pociskowego
